Memurun Doğum İzni Sonrası Yarı Zamanlı Çalışma Talebinin Reddine İlişkin Açılan Davada Mahkeme Yürütmenin Durdurulmasına Karar Vermiştir.

Bilindiği üzere, Devlet Memurları Kanunu’nun Ek 43. maddesi uyarınca doğum izni sonrası devlet memurları yarı zamanlı çalışma talep edebilmekte, böylece hem çocukları ile ilgilenip hem de mesleki hayatlarına devam edebilmektedir. Bununla birlikte idareler, kanun maddesinde yarı zamanlı çalışmanın usul ve esaslarını düzenleyen ve çıkarılacağı belirtilen yönetmeliğin çıkarılmadığını belirterek kişilerin bu yöndeki taleplerini reddetmektedir.

İdarelerin söz konusu davranışı kanunun açık ifadesine aykırıdır. Devlet hastanesinde ebe olarak görev alan bir müvekkilimiz de yarı zamanlı çalışma talep etmiş olup söz konusu talebi reddedilmiş ve ret işlemine karşı Balıkesir 1. İdare Mahkemesi nezdinde açılan davada yürütmenin durdurulması talebi talep edilmiştir. Mahkeme, İdarenin haksız ret işleminin hukuka açıkça aykırı olduğunu kabul ederek söz konusu işlemin yürütmesinin durdurulmasına karar vermiştir.

Kararın ilgili kesitleri aşağıda paylaşılmaktadır:

“T.C. BALIKESİR 1. İDARE MAHKEMESİ

ESAS NO:

YÜRÜTMENİN DURDURULMASINI İSTEYEN (DAVACI):

VEKİLİ: AV. ALİ ARICAK- UETS

KARŞI TARAF (DAVALI): BALIKESİR VALİLİĞİ

VEKİLİ:

İSTEMİN ÖZETİ: Balıkesir ili, … Hastanesinde ebe olarak görev yapan davacı tarafından, … tarihinde doğum yapması sonucu … tarihinde sunduğu yarı zamanlı çalışma talebinin reddine ilişkin Balıkesir Valiliği İl Sağlık Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işleminin; haksız ve hukuka aykırı olduğu, küçük yasta bakıma muhtaç çocuğu olduğu, dava konusu idari işlemin uygulanmasının kendisinin ver ailesinin mağduriyetine yol açacağı ileri sürülerek yürütmenin durdurulmasına ve iptaline karar verilmesi istenilmektedir.

SAVUNMA ÖZETİ: Davalı idare tarafından, 657 sayılı Kanun'un Ek 43. Maddesi hükmünde; yarı zamanlı çalışmadan yararlanamayacak kişilerin yönetmelik ile düzenleneceğinin belirtildiği, ancak yönetmelik yürürlüğe girmediğinden davacının ifa ettiği kamu hizmetinin önemi de dikkate alınması neticesinde talebinin olumsuz yanıtlandığı, tesis edilen dava konusu işlemin hukuka ve mevzuata uygun olduğu ileri sürülerek davanın ve yürütmenin durdurulması isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

TÜRK MILLETI ADINA

Karar veren Balıkesir 1. İdare Mahkemesi'nce yürütmenin durdurulması istemi hakkında işin gereği görüşüldü̈:

Dava, Balıkesir ili, … Hastanesinde ebe olarak görev yapan davacı tarafından, … tarihinde doğum yapması sonucu … tarihinde sunduğu yarı zamanlı çalışma talebinin reddine ilişkin Balıkesir Valiliği İl Sağlık Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işleminin iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle açılmıştır.

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 27. maddesinin 2. fıkrasında; Danıştay veya idari mahkemeler, idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların dogması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda, davalı idarenin savunması alındıktan veya savunma süresi geçtikten sonra gerekçe göstererek yürütmenin durdurulmasına karar verebileceği, uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerin yürütülmesinin, savunma alındıktan sonra yeniden karar verilmek üzere, idarenin savunması alınmaksızın da durdurulabileceği, yürütmenin durdurulması kararlarında idari işlemin hangi gerekçelerle hukuka açıkça aykırı olduğu ve işlemin uygulanması halinde doğacak telafisi güç veya imkânsız zararların neler olduğunun belirtilmesinin zorunlu olduğu hükme bağlanmıştır.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 104. maddesinin F fıkrasında: "Doğum sonrası analık izni süresi sonunda kadın memur, isteği hâlinde çocuğun hayatta olması kaydıyla analık izni bitiminde başlamak üzere ayrıca süt izni verilmeksizin birinci doğumda iki ay, ikinci doğumda dört ay, sonraki doğumlarda ise altı ay süreyle günlük çalışma süresinin yarısı kadar çalışabilir. Çoğul doğumlarda bu sürelere birer ay ilave edilir. Çocuğun engelli dogması veya doğumdan sonraki on iki ay içinde çocuğun engellilik durumunun tespiti hâllerinde bu süreler on iki ay olarak uygulanır. Üç yasını doldurmamış bir çocuğu esiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memurlar ile memur olmayan eşin münferit olarak evlat edinmesi hâlinde memur olan eşleri de, istekleri üzerine (A) fıkrası uyarınca verilen sekiz haftalık iznin bitiminden itibaren bu haktan aynı esaslar çerçevesinde yararlanır. Memurun çalışacağı süreler ilgili kurum tarafından belirlenir." hükmü yer almaktadır.

Aynı Kanun'un "Doğum sonrası yarım zamanlı çalışma" başlıklı EK-43. maddesinde: "Doğum yapan memurlar doğum sonrası analık izninin veya 104 üncü maddenin (F) fıkrası uyarınca kullanılan iznin, eşi doğum yapan memurlar ise babalık izninin bitiminden, ilgili mevzuatı uyarınca çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay basına kadar olan dönemde, ayrıca süt izni verilmeksizin haftalık çalışma saatlerinin normal çalışma süresinin yarısı olarak düzenlenmesini talep edebilirler. Bu kapsamda yarım zamanlı çalışmaya başlayan memur, aynı çocuk için bir daha bu haktan yararlanmamak kaydıyla başvuru tarihini izleyen ay basından geçerli olmak üzere normal zamanlı çalışmaya dönebilir. Bu fıkra hükmünden yararlanan memura, yarım zamanlı çalışmaya başladığı tarihi izleyen ay başından itibaren, mali haklar ile sosyal yardımlarına ilişkin her bir ödeme unsurunun yarısı esas alınarak ödeme yapılır. Bunların fiili çalışmaya bağlı ödemeleri hakkında ise ilgili mevzuat hükümleri uygulanmaya devam olunur. Derece yükselmesi ile kademe ilerlemesi için aranan süreler açısından bu şekilde çalışılan dönemdeki hizmet süreleri yarım olarak dikkate alınır. Bu kapsamdaki memurun çalışma saatleri ilgili kurum tarafından belirlenir. Bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memurlar ile memur olmayan esin münferit olarak evlat edinmesi hâlinde memur olan esleri de istekleri üzerine çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten veya 104 üncü maddenin (A) fıkrası uyarınca sekiz haftalık izin verilmesi ya da aynı maddenin (F) fıkrası uyarınca izin kullanılması hâlinde bu izinlerin bitiminden itibaren bu fıkra hükümlerinden yararlanır. Yarım zamanlı çalışma hakkının kullanımına ilişkin usul ve esaslar ile bu haktan yararlanamayacak memurları; hizmet sınıfı, kadro unvanı, kurum veya teşkilat bazında birlikte veya ayrı ayrı belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir." düzenlemesi yer almaktadır.

29/01/2016 tarihinde kabul edilen ve 10.02.2016 tarih ve 29620 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6663 sayılı Gelir Vergisi Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 10. maddesi ile 657 sayılı Kanuna EK Madde 43 eklenmiş olup, bu düzenleme ile doğum yapan, esi doğum yapan ya da bir çocuğu esiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memurlar ile memur olmayan esin münferit olarak evlat edinmesi hâlinde memur olan esler açısından çalışma saatlerinin normal çalışma süresinin yarısı olarak düzenlenmesini talep edebilme hakkı tanındığı ve bu hakkın çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay basına kadar olan dönemi kapsadığı anlaşılmaktadır.

Dava dosyasının incelenmesinden; Balıkesir ili, … Hastanesinde ebe olarak görev yapan davacının, … doğum tarihli çocuğunun bulunduğu, davacının analık iznini kullandıktan sonra … tarihinde yarı zamanlı çalışma isteğinde bulunduğu, davacının anılan talebinin reddine ilişkin Balıkesir Valiliği İl Sağlık Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işleminin iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

Bu durumda; her ne kadar ilgili hükümde yarım zamanlı çalışma hakkının kullanımına ilişkin usul ve esaslar ile bu haktan yararlanabilecek memurların belirlenmediği gerekçesiyle davacı tarafından yapılan başvuru reddedilmiş ise de, doğum yapan ve 657 sayılı Kanun kapsamında ebe olarak görev yapmakta olan davacının kendisine kanunen tanınan hakkı kullanmasının önünde yasal bir engel bulunmadığı, davacının kanunen aranan koşulları sağladığı, haktan yararlandırılmaya ilişkin usul ve esaslara yönelik olarak henüz bir düzenleme yapılmamış olmasının açıkça kanunla tanınmış hakkın kullanılmasına engel olamayacağı, kaldı ki yasa metni ile haktan yararlanabileceklerin değil, yararlanamayacak olanların belirleneceğinin ifade edildiği ve esasen memurların bu haktan yararlanmalarının öngörüldüğü̈, söz konusu düzenlemenin ne zaman yapılacağı hususunda herhangi bir sürenin de belirlenmediği ve bu durumun hakkın belirlilik ilkesine aykırı olarak belirsiz bir sürede kısıtlanmasına yol açacağı hususları dikkate alındığında, davacı tarafından haftalık çalışma süresinin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Ek-43 maddesi uyarınca normal çalışma süresinin yarısı olarak düzenlenmesi talebiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Öte yandan; hukuka aykırılığı açık olan dava konusu işlemin uygulamaya devam edilmesi durumunda, davacının ilköğretim çağına gelmemiş çocuğunun bakımını etkilenebileceği ve böylelikle telafisi güç zararların ortaya çıkabileceği açıktır.

Açıklanan nedenlerle; hukuka aykırılığı açık olan dava konusu işlemin; uygulanması halinde telafisi güç zararlar doğabileceğinden 2577 sayılı Kanun'un 27. maddesi uyarınca teminat alınmaksızın yürütülmesinin durdurulmasına, kararın tebliğini izleyen günden itibaren 7 gün içerisinde Bursa Bölge İdare Mahkemesi'ne itiraz yolu açık olmak üzere, 07/05/2025 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Başkan

Üye

Üye”

Mahkemenin verdiği karar uyarınca idarelerin memurların yarı zamanlı çalışma taleplerine yönelik haksız ret taleplerinin önüne geçilmesi yönünde önemli bir adım atıldığı söylenebilir.